Μεταρρύθιμιση στο μάθημα των Θρησκευτικών: Θα δούμε
Το θέμα του μαθήματος των Θρησκευτικών στην Ελλάδα είναι πολύπλευρο και πολυπαραγοντικό, έχει μακρά ιστορία και αφορά την Εκκλησία, την κοινωνία και την πολιτική (κόμματα και πρόσωπα). Η αλλαγή που έρχεται (δεν έχουν δημοσιευθεί ακόμη σε ΦΕΚ τα αναθεωρημένα Προγράμματα Σπουδών-οπότε προτρέχουν οι επικριτές τους) είναι βαθιά και αφορά την παιδαγωγική προσέγγιση του μαθήματος. Δηλαδή την προσέγγιση α) της θρησκευτικής γνώσης (τι μαθαίνουν τα παιδιά στο σχολείο) και β) της διδασκαλίας (πώς μαθαίνουν τα παιδιά στο σχολείο και πώς αξιολογούμε τα αποτελέσματα αυτής της μάθησης).
Αυτό σημαίνει νέα προσέγγιση στο περιεχόμενο του μαθήματος: 1) δεν χωρίζεται πλέον η ύλη όπως στο Πανεπιστήμιο σε τομείς-Λειτουργική, Ηθική κ.λπ. αλλά παρουσιάζεται σε θέματα 2) προσφέρεται ευρύτητα θεμάτων τα οποία στο μεγαλύτερο ποσοστό τους αφορούν την Ορθόδοξη παράδοση. Προτείνεται όμως η ανάφορα, ανάλογα με το αναπτυξιακό επίπεδο των παιδιών και τη θρησκευτική τους ταυτότητα, σε άλλες θρησκευτικές παραδόσεις 3) τα θέματα εξετάζονται σε πολλές περιπτώσεις διεπιστημονικά (Θρησκειολογία, Ιστορία, Ανθρωπολογία, Φιλοσοφία κ.ά.).
Το κυριότερο όμως είναι ότι η μεταρρύθμιση αυτή επιφέρει βαθιά αλλαγή στη διδακτική μεθοδολογία του μαθήματος.
Ας μην κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλο μας. Δεν υπήρχε ουσιαστικά ΑΠΣ μέχρι τώρα. Τα ΑΠΣ ήταν κατάλογος περιεχομένων και ουσιαστικά όλοι οι δάσκαλοι στην Πρωτοβάθμια και οι θεολόγοι στη Δευτεροβάθμια δίδασκαν ένα βιβλίο. Αυτά ήταν τα Θρησκευτικά
(όχι ότι τα πράγματα είναι διαφορετικά στα άλλα μαθήματα).
Το νέο ΠΣ στο Δημοτικό και Γυμνάσιο αλλάζει πλήρως αυτά τα δεδομένα. Το παιδί, η θρησκευτική του ανάπτυξη και ο θρησκευτικός του γραμματισμός γίνονται το κέντρο του μαθήματος. Ο δάσκαλος και ο θεολόγος με βάση αυτό το κριτήριο και την ποικιλία του μαθητικού πληθυσμού διαμορφώνουν το δικό τους Πρόγραμμα Σπουδών (syllabus) μέσα από τις προτεινόμενες επιλογές που τους προσφέρει το νέο ΠΣ του Κράτους. Εϊναι ένα "πρόγραμμα διαδικασίας" που απαιτεί ένα χειραφετημένο εκπαιδευτικό, με παιδαγωγικές γνώσεις και διδακτική επάρκεια. Να γνωρίζει καλά θεολογία (αυτό είναι πρόβλημα για τους δασκάλους) και να έχει αγάπη για την εργασία του και πάνω από όλα για τα παιδιά.
Το νέο ΠΣ του Λυκείου έχει άλλα χαρακτηριστικά. Αν κάποιος το μελετήσει θα προσέξει ότι στηρίζεται στη βιωματική, επικοινωνιακή και διερευνητική μάθηση. Περιεχόμενο του μαθήματος είναι η θρησκευτική γλώσσα που μπορεί να βοηθήσει τον άνθρωπο να γνωρίσει τον εαυτό του, τους άλλους και τον Θεό, αν θέλει. Στη διάρκεια του μαθήματος προσφέρονται έννοιες γνωστές στους μαθητές/στις μαθήτριες και επιχειρείται να τις νοηματοδότησουν θρησκευτικά, με βάση την Ορθόδοξη Εκκλησία και άλλες θρησκευτικές παραδόσεις. Προσφέρεται έτσι η πρόκληση στους/στις εφήβους να ανακαλύψουν τα θρησκευτικά νοήματα π.χ. των εννοιών Ευχαριστία, Κοινότητα, Δικαίωμα, Ευθύνη, Όρια, Εργασία, Επανάσταση κ.ά. Ουσιαστικά είναι μάθημα Γλώσσας, που μιλά με το παρόν του παιδιού και τη ζωή του και όχι τόσο ένα μάθημα Ιστορίας (αν αυτό βοηθά να αντιληφθεί κάποιος την αλλαγή). Το ΠΣ προσφέρει για κάθε Διδακτική Ενότητα τι αξιολογείται ως μαθησιακό εποτέλεσμα ώστε ο θεολόγος να έχει από την αρχή στον σχεδιασμό του τη δυνατότητα να αναγνωρίζει τα αποτελέσματα της διδασκαλίας και να τα αξιολογεί. Απαιτεί τη συγγραφή βιβλίων, αλλά ελλείψει αυτών στον Οδηγό του εκπαιδευτικού προτείνονται δύο διαφορετικά σχέδια μαθήματος για κάθε Διδακτική Ενότητα. Το ΠΣ του Λυκείου απαιτεί ένα θεολόγο με εμπειρία στις νέες μεθόδους και τεχνικές διδασκαλίας και διάθεση για αλλαγή φιλοσοφίας και επαναπροσδιορισμό του ρόλου του εκπαιδευτικού στο σχολείο.
Αν προχωρήσει η μεταρρύθμιση αυτή θα πρέπει να αξιολογηθεί στη θεωρία και στην πράξη. Και μάλιστα σύντομα (πρέπει να έχουμε τα αποτελέσματα αυτής της αξιολόγησης στην πενταετία)
Φυσικά θα "ξεβολέψει" όσους και όσες δεν έχουν τις παιδαγωγικές γνώσεις να μελετήσουν ένα ΑΠΣ και είχαν παραθεωρήσει τον ρόλο του βιβλίου στην εκπαίδευση. Οπωσδήποτε, στο Δημοτικό και στο Γυμνάσιο θα δημιουργήσει μεγάλα θέματα με τη δυνατότητα των εκπαιδευτικών να χειρισθούν την ελευθερία των επιλογών στη διδασκαλία και την αξιολόγηση και φυσικά με τη δυνατότητα των μαθητών να αντιμετωπίσουν σοβαρά ένα μάθημα που δεν έχει βιβλίο και υποχρεωτική μελέτη στο σπίτι.
Στο Λύκειο το ΠΣ είναι πιο κοντά στη φιλοσοφία των ΑΠΣ (έχει συγκεκριμένα προσδοκώμενα μαθησιακά αποτελέσματα και αξιολόγηση) και με τον προσφερόμενο Οδηγό τα πράγματα είναι ευκολότερα. Επίσης οι έννοιες με ένα τρόπο δεν είναι μακρυά από το περιεχόμενο του μαθήματος, όπως ήταν μέχρι σήμερα. Δεν περιλαμβάνει διδασκαλία των θρησκευμάτων, γιατί αυτή πλέον γίνεται στο Γυμνάσιο. Όμως θα δημιουργήσει μεγάλα θέματα η έλλειψη βιβλίου, αφού δεν έχουν γραφτεί ακόμη και προφανώς η κατάχρηση της προσφοράς φωτοτυπίας, αφού δεν είμαι σίγουρος ότι εκτιμάται σε αυτή την ηλικία (πολλές φορές τις αφήνουν πάνω στο θρανίο).
Η αλήθεια είναι ότι οι δάσκαλοι και κυρίως οι θεολόγοι είχαν δημιουργήσει ήδη το δικό τους syllabus με βάση τα παιδιά στο σχολείο, το βαθμό ενδαφέροντος αυτών για το μάθημα και κυρίως τις νέες μεθόδους και τεχνικές. Δεν υπήρχε άλλος τρόπος επιβίωσης με τέτοιο ΑΠΣ και τόσο παρωχημένα βιβλία και γνώσεις (κυρίως στο Λύκειο). Σε αυτή την πλούσια εμπειρία στηρίζεται η μεταρρύθμιση που επιχειρείται με τα νέα ΠΣ.
Η μεταρρύθμιση αυτή είναι ιστορικά πολύ σημαντική και η πρόκληση είναι μεγάλη για τους θεολόγους, αλλά και για τους δασκάλους, που ζητούσαν την αλλαγή του μαθήματος πολλά χρόνια! Δεν είμαι σίγουρος ότι δεν θα ακολουθήσουν και άλλες αλλαγές εις βάρος της θρησκευτικής εκπαίδευσης των παιδιών, π.χ. μείωση ωρών στο Λύκειο (ήδη μειώθηκαν οι ώρες στην Ε και Στ Δημοτικού). Δεν είμαι στο κέντρο των αποφάσεων, αλλά από τη μικρή μου εμπειρία υποπτεύομαι ότι η ομάδα που αποφασίζει στο Υπουργείο για τα Θρησκευτικά (δεν είναι μόνο ο Υπουργός και ο Γιαγκάζογλου. Να είστε σίγουροι ότι είναι σύμβουλοι, υπάλληλοι κ.ά. που περιστασιακά διαχειρίζονται αυτά τα θέματα) αγαπά τη Θρησκευτική Εκπαίδευση και εχθρεύεται τους θεολόγους. Το αποτέλεσμα αυτών των αμφίθυμων διαθέσεων εισπράττουμε και για αυτό το τοπίο είναι θωλό ακόμη (από τη μια μεταρρύθμιση στο ΠΣ και από την άλλη μείωση ωρών και ανάθεση του μαθήματος σε άλλη ειδικότητα με παράλληλη αποδυνάμωση των διδακτικών δυνατοτήτων του θεολόγου).
Θα κλείσω με ό, τι σοφότερο έμαθα από τον δάσκαλο πατέρα μου: "Θα δούμε"
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου